Zelfstandig naamwoorden en lidwoorden

 

 

Het Zweeds kent twee geslachten mannelijk/vrouwelijk en onzijdig. De eerste categorie is ongeveer tweederde in de meerderheid.
Het grootste verschil met het Nederlands is dat de bepaalde lidwoorden (de, het) achter het zelfstandig naamwoord geplakt worden, zogenaamde aanhechtende lidwoorden. De uitgangen staan hieronder vet weergegeven.

Als een zelfstandig naamwoord eindigt op een klinker, zoals in 'kaka', dan vervalt de -e van het achtervoegsel -en (kakan en geen kakaen).


Enkelvoud

Onbepaald Bepaald
m/v een banaan
een aardbei
en banan
en jordgubbe
de banaan
de aardbei
bananen
jordgubben
o een druif
een appel
een peer
een bes
en druva
ett äpple
ett päron
ett bär
de druif
de appel
de peer
de bes
druvan
äpplet
päronet
bäret

Meervoud

Onbepaald Bepaald
m/v bananen
aardbeien
druiven
bananer
jordgubbar
druvor
de bananen
de aardbeien
de druiven
bananerna
jordgubbarna
druvorna
o appels
peren
bessen
äpplen
päron !!!
bär !!!
de appels
de peren
de bessen
äpplena
päronen
bären

Let erop dat de onzijdige zelfstandig naamwoorden die op een medeklinker eindigen in het onbepaald meervoud géén uitgang krijgen!!!

Zoals gezegd zijn de m/v woorden, dus die –en voor zich of –e(n) achter zich krijgen in de meerderheid.

Je zult het geslacht bij de woorden moeten leren, maar er zijn een paar aanwijzingen te geven. Zo zijn bijna alle woorden die eindigen op –a, -ion, -ing en –ara (vooral bij beroepen) mannelijk/vrouwelijk.

Woorden die daarentegen eindigen op -um en –tek (woorden uit klassieke talen) zijn in principe woorden die ett voor zich en –(e)t achter zich krijgen.


M/V zelfstandig naamwoorden op -el / -er

De zelfstandig naamwoorden die op –el of –er eindigen, gaan net iets anders. Hier valt de onbeklemtoonde –e af in het meervoud. Ook krijgt het zelfstandig naamwoord in het bepaald enkelvoud alleen –n erachter geplakt in plaats van -en. Je haalt de laatste –e uit het basiswoord en hierachter voeg je de meervoudsuitgang –er/-ar voor onbepaald meervoud of –erna / –arna voor bepaald meervoud toe.

Bijvoorbeeld: en regel – regeln – regler –reglerna
en nyckel – nyckeln – nycklar – nycklarna
en mandel – mandeln – mandlar - mandlarna
en axel – axeln – axlar – axlarna
en semester – semestern – semestrar – semestrarna
en nyckel – nyckeln – nycklar - nycklarna


M/V zelfstandig naamwoorden op -are / -er bij beroep of nationaliteit

M/V zelfstandig naamwoorden die een beroep of nationaliteit aanduiden en eindigen op -are. In het onbepaald meervoud blijft het beroep of de nationaliteit onveranderd, in het bepaald meervoud verliest het woord zijn onbeklemtoonde –e en eindigen ze op –na. Je vervoegt ze daarmee op de volgende manier:

en holländare – holländaren – holländare – holländarna
en italienare – italienaren – italienare - italienarna
en bagare – bagaren – bagare – bagarna
en målare – målaren – målare - målarna

Een beroep op –er gaat bijna hetzelfde met uitzondering dat je in het bepaald enkelvoud het lidwoord beperkt tot –n.

Bijvoorbeeld:
en tekniker – teknikern – tekniker - teknikerna
en elektriker – elektrikern – elektriker - elektrikerna
en mekaniker – mekanikern – mekaniker – mekanikerna
en politiker – politikern – politiker - politikerna


Onregelmatig vervoegde m/v zelfstandige naamwoorden

Dan zijn er nog een aantal echt onregelmatig vervoegde zelfstandig naamwoorden, zoals:


Enkelvoud Meervoud
m/v onbepaald bepaald onbepaald bepaald
man
boer
broer
vader
zoon
oom
oom
stad
schoen
voet
muis
hamer
boek
dochter
moeder
zus
tand
teen
strand
hand
nacht
roos
video
avokado
en man
en bonde
en bror
en far
en son
en farbror
en morbror
en stad
en sko
en fot
en mus
en hammare
en bok
en dotter
en mor
en syster
en tand
en tå
en strand
en hand
en natt
en ros
en video
en avokado
mannen
bonden
broren
faren
sonen
farbroren
morbroren
staden
skon
foten
musen
hammaren
boken
dottern
moren
systern
tanden
tån
stranden
handen
natten
rosen
videon
avokadon
män
bönder
bröder
fäder
söner
farbröder
morbröder
städer
skor
fötter
möss
hammare
böcker
döttrar
mödrar
systrar
tänder
tår
stränder
händer
nätter
rosor
videor
avokador
männen
bönderna
bröderna
fäderna
sönerna
farbröderna
morbröderna
städerna
skorna
fötterna
mössen
hammarna
böckerna
döttrarna
mödrarna
systrarna
tänderna
tårna
stränder
händerna
nätterna
rosorna
videorna
avokadorna


Onzijdige zelfstandig naamwoorden

Onzijdige zelfstandige naamwoorden op –um

De onzijdige zelfstandig naamwoorden gaan in principe zoals in het schema, maar onzijdige zelfstandige naamwoorden op –um vervoegen op de volgende manier:

ett centrum – centrumet – centra /centrum – centrumen
ett faktum – faktumet – fakta/faktum – faktumen
ett datum – datumet – data /datum - datumen

In het onbepaald meervoud mag je dus ook de gangbare vorm van het onbepaald enkelvoud gebruiken.

Onzijdige zelfstandig naamwoorden op –er en –el

Onzijdige zelfstandig naamwoorden op –er en –el verliezen in het bepaald enkelvoud en meervoud hun –e en krijgen het gebruikelijke lidwoord –et (enkelvoud) en –en (meervoud) achter zich.
Dat ziet er als volgt uit:

ett register – registret – register – registren
ett fönster – fönstret – fönster – fönstren
ett exempel – exemplet – exempel – exemplen
ett sekel – seklet – sekel – seklen


Onregelmatige vervoegingen onzijdige zelfstandig naamwoorden

Daarnaast zijn er net als bij de mannelijke / vrouwelijke zelfstandig naamwoorden een aantal onregelmatige vervoegingen, zoals:

Enkelvoud Meervoud
o onbepaald bepaald onbepaald bepaald
oog
knie
oor
gevangenis
wijn
café
museum
land
ett öga
et knä
ett öra
ett fängelse
ett vin
ett kafé
ett museum
ett land
ögat
knäet
örat
fängelset
vinet
kaféet
museet
landet
ögon
knän
öron
fängelser
viner
kaféer
museer
länder
ögonen
knäna
öronen
fengelserna
vinerna
kaféerna
museerna
länderna